mnich nad morzem, caspar david friedrich, 1808-10.

to najbardziej radykalny, a zarazem najslynniejszy obraz c.d.
friedricha. jedyny obraz, w ktorym malarz nie poddal sie konwencji
owczesnych wymogow pejzazu.

prostota, spokoj, brzemienna tesknota, mistycyzm, reiligijnosc,
duchowosc, bezkres, chlod, szorstkosc, samotnosc, to skojarzenia,
jakie wywoluje to dzielo. obraz przedstawia morze, ktorego fale
poruszone sa lekkim wiatrem i nad ktorym unosi sie lekka mgla,
powietrze ciezkie od oparow. na pierwszym planie ukazany jest bialy
pas piasku, nad ktorym kraza mewy. przy brzegu stoi mnich, lysy, w
brazowym habicie, z podparta glowa, zamyslony, zwrocony prawie tylem ku morzu. jego sylwetka przydaje obrazowi szczegolnego znaczenia, gdyz zmusza nas w pewnym sensie do identyfikacji z nim i podkresla zlozonosc swiata, w ktorym sie znajduje.

sciana nieba, tworzaca dokladnie 4/5 obrazu, lamie reguly klasycznej
perspektywy. swiat ukazany w obrazie nie jest juz swiatem, do ktorego przywyklismy. odbiorcy ukazuje sie obca przestrzen, niezglebiona, niepojeta. zdajaca sie nie miec granic samotnosc, otoczona pustynia morza. morza, pozbawionego czlowieczej ingerencji, nie widac statkow, zaden maszt nie burzy ciszy nieba. brak takze slonca, gwiazd, jakichkolwiek roslin. redukcja elementow kompozycji zdaje sie definiowac caly obraz, ewokujac apokaliptyczne wrecz wyobrazenia. kilka mew podkresla tylko samotnosc i pustke, sprawia, ze pejzaz zdaje sie byc jeszcze bardziej ciemny, okrutny.

monotonia, jednolitosc, rozpad obrazu na kilka prostych linii,
horyzontalnosc. glebia niedostepna dla czlowieka. nieskonczonosc,
ograniczona skonczona perspektywa. skonczonosc stwarzajaca zagrozenie dla czlowieka, jest on na nia narazony, bez mozliwosci ucieczki od niej. konfrontacja z nieskonczonoscia uswiadamia mu to jeszcze bardziej.

obraz ten w pewnej mierze zdaje sie doskonale charakteryzowac
czlowieka wspolczesnego.